8 milyara yaklaşan Dünya nüfusunun yarısından fazlası interneti kullanmakta, dijital ortamda var olmaktadır. 4 milyara yakın bireyin taşınabilir telefonu var ve 3 milyar yakını taşınabilir telefon üzerinden internette faal. Düşünebiliyor musunuz? 3 milyar insan tıpkı anda birebir ağ içerisinde var olabiliyor!
Twitter’da 1 dakikada ortalama 400 bin civarında twit atılıyor. Bütün bu datalar bize 2000’li yıllardan itibaren dijital dönüşümün süratle gerçekleştiğini gösteriyor. Bağlantı artık dijital ortamda gerçekleşiyor. Bireyler böylelikle dijital ortamda ayak izi bırakıyor. Bu ayak izlerinin tahliliyle tek elde hangi bilgilere ulaşılabileceğini ve bu bilgilerle neler yapılabileceğini hayal edin.
Pekala dijital ortamın, toplumsal medyanın bu kadar kullanılmasının nedeni ne?
Dijital ortamlarda ; iştirakin çok olması, açıklık, karşılıklı canlı bağlantının bulunması ve bağlantısallık özellikleri kullanımın artmasını sağlıyor.
Birey toplum içindeki huzursuzluğundan taşınabilir telefonunda bulunan toplumsal medya aplikasyonlarıyla kaçabiliyor.
Toplumsal hünerleri konusunda kendini yetersiz hisseden, yüzyüze bağlantı kurmada zahmet yaşayan, olumsuz vücut algısı bulunan, kişilerarası münasebetlerde özgüvensiz beşerler, kurdukları dijital irtibatlarla kendilerini daha rahat hissedebiliyor, bu tıptaki münasebetleri konfor alanı olarak belirleyip, gerçek alaka ve bağlantıya tercih edebiliyorlar.
Alanyazın ve araştırmalar incelendiğinde daha ayrıntılı tespitler bulunabilir.
Pekala Dijital Bağımlılık nedir? Bir hastalık mıdır? Alışkanlık mıdır?
Biliyoruz ki bağımlılık, alışkanlığın bir sonraki düzeyidir. Bağımlılığın tam olarak oluşması, bağımlılık davranışının rutin ve çok ölçüde yapılmasıyla ilgilidir. Noyan’a nazaran bağımlılık; bir objeye, şahsa ya da bir varlığa duyulan önlenemez istek, bir öteki iradenin güdümü altına girme durumudur.
Dijital bağımlılığının standart bir tarifi yoktur. Psikiyatrinin teşhis ölçütleri kitabında (DSM 5) Teknoloji bağımlılığı davranışsal bağımlılıkların altında yer alıyor.(patolojik kumar oynama üzere.)
Dijital bağımlı olma durumu, eksik hissetme hissiyle körüklenen bağımlılıktır. İnternet dışında toplumsal bir hayatı olmayan, taşınabilir aygıtlardan uzak kalındığında kendisini yalnız, farklılaşmış yahut asosyal hisseden, telefonda oluşan ya da gelişen her türlü uygulamayı yakından takibe alan ve her türlü taşınabilir yenilikten haberdar olmak isteyen, arkadaşlarıyla toplumsal medyadan görüşme sağlayan ve kendisine toplumsal medyada yeni bir kimlik oluşturan bağımlı bir kuşak ortaya çıkmıştır.
Teknoloji Bağımlılığının literatürde kabul edilen belirtilerin özeti şunlardır:
1-Tolerans geliştirme: Belirli müddetlerde kullanımın artık birebir etkiyi göstermemesi ve kullanım müddetinin giderek uzaması.
2- Mahrumluk: Kullanım bırakıldığında zahmet, huzursuzluk, mutsuzluk, hiçbir şeyden zevk almama.
3-Başarısız kullanımı azaltma teşebbüsleri
4-Zarar görmeye karşın kullanmaya devam etme
5-Tasarlandığından fazla kullanma
6-Kullanım yüzünden sorumluluklarını ve yükümlülüklerini yerine getirememe
7-Psikososyal fonksiyonlarda bozulma
Dijital Bağımlılığının ayrıyeten oluşturduğu özgün rahatsızlıklardan da kelam edilebilir.
Netlessfobi: İnternetsiz kalma korkusu, FOMO(Fear of Missing Out): Gündemi kaçırma korkusu, Plagomani: Şarzsız kalma anksiyetesi üzere.
Teknoloji bağımlılığı da öteki bağımlılıklar üzere tutulmayan kelamlar ön plandadır. Bugün bırakacağım, bir daha elime almayacağım, yalnızca iş için kullanacağım… vs. .Bağımlılar, mühletin farkına varmazlar.
Hastalarda ‘’Bir dakika daha’’ sendromu ortaya çıkar. Bir dakika daha süregelen bir istektir ve zincirleme devam eder. Bu sefer bırakacağım, tamam ziyanlarını anladım, istersem bırakırım üzere telaffuzlar bağımlıların klasik sözleridir. Bu kelamlara inanmamak gerekir. Bağımlılık fikir ve isteklerden daha üstün gelir ve sonuçta bağımlılığın dediği olur.
İnternet ve bilgisayar günümüzde kullanımı zarurî araçlardır. Lakin bir insanın sigarayı kullanması mecburî değildir. İnsan hiç sigara kullanmadan ömrünü sürdürebilir. Lakin dijital araçlar olmadan günümüzde hayatı sürdürmek zorlaşmıştır. İş, okul, aile hayatında bilhassa bağlantı boyutuyla kullanımı yaygındır.
Bağımlı olunan objeden uzak kalmak, bağımlılık tedavilerinin en kıymetli şartlarından birisidir. Dijital bağımlılıkta ise bağımlı olunan dijital aygıtlardan kişiyi uzak tutabilmek mümkün değildir. Bu alkol bağımlısının meyhanede çalışmasına benzetilebilir.
Dijital dünya toplumsal irtibatı artırır lakin birebir vakitte toplumsal izolasyona neden olur. Bu nedenle dijital bağımlılığın tedavisi güç ve karmaşıktır. Günümüz kuralları göz önüne alındığında ‘’Kontrollü dijital kullanım’’ en uygun formül olarak görülmektedir. Bizler de hastaya bilişsel davranışçı terapi teknikleri ile tedavi planı oluşturmaktayız.
Bu yazıya sığmayan sebep, belirti bilgisi ve tedavi teknikleri için uzmanlara müracaatınız.
Kaynakça:
Özyirmidokuz, E. K., & Karakaş, B. A. (2019). Dijital Bağımlılık ile Mücadelede Toplumsal Bilişimin Rolü.
YENGİN, D. TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞI OLARAK DİJİTAL BAĞIMLILIK. The Turkish Online Journal of Design Arka and Communication, 9(2), 130-144.
Kültegin Ögel/İnternet Bağımlılığı/Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları/2014/İstanbul
Noyan Onur/NP İstanbul
Kaynak:Doktor Sitesi