Balıklarda dış parazit rahatsızlığı, balığın sıhhatini etkileyecek problemlerin ortaya çıkmasında, balıkta görülen değişiklikler sonucu gözlemlenen rahatsızlıktır. Dış parazit oluşumunda uygunsuz dekor, uygunsuz ışık, uygunsuz tank, suda bozulma ve suyun ph’ının balığa uygun olmamasının tesirleri vardır. Bu dış parazitin fark edilmesi epey kolaydır, balığın kaşınmasıyla çabucak tespit edilir. Zira kaşınma sonucu balığın üzerinde kızarıklıklar meydana gelir.
Özellikle balığın hal ve hareketlerinin değişmesi ile iç ve dış görünümü, parazit olayının yaşanmasında aktif belirtilerdir. Bu rahatsızlık balıkta çok derecede kaşıntı hissi uyandıracaktır. Akvaryum içerisinde balık, daima olarak kendisini dekorlara, kuma ya da bulabildiği rastgele bir noktaya sürtünerek kaşınma olayını gerçekleştirecektir. Ayrıyeten akvaryumunuzun yapı ve dekor materyallerinin sivri yapıya sahip taşlardan oluşması da, balıklarda önemli yaralara sebep olabilir. Ardından balığın bedeninin üst kısımlarında kaşınmadan ötürü çeşitli kızarıklıklar meydana gelecektir. Çabucak tedavi edilmezse balığın üst kısımlarında derin yarıklı yaraların oluşmasına neden olur hatta balığı öldüren bir hastalıktır.
Bu parazitin tespit edilmesi halinde balıklarda dış parazit tedavisinde yapılması gereken birinci adım, akvaryumun dış parazitlerden arındırılmasını sağlamaktır. Bunun için en tesirli sistem akvaryuma kaya tuzu atmaktır. Biliyorsunuz ki tuz bakterilerin kırılmasında aktif role sahiptir. Birebir vakitte akvaryumun içerisinin ısı bedelinin biraz yükseltilmesi de epeyce kıymetli bir seçenektir.
Akvaryumun ısı bedelinin yükseltilmesi, dış parazitlerin üremesini ve çoğalmasını pürüzler birebir vakitte mevcut olan parazitlerin yok edilmesinde kıymetli bir adımdır. Sonrasında akvaryumdan aşikâr bir ölçü su alınmalı ve bu suya hacmine nazaran, örneğin 20 litrelik bir su alınmış ise bir tatlı kaşığı olacak kadar kaya tuzu içerisinde eritilerek akvaryuma dökülür. Yaklaşık bir saat sonra taban çekimi yapılıp dinlenmiş su eklenir. Bu süreç yapıldıktan sonra sonraki gün yeniden tıpkı biçimde tekrar edilmelidir, kaya tuzu eklenir ve birkaç saat sonra taban çekimi yapılıp dinlenmiş su eklenmelidir. Bu süreç üç gün sürmelidir. Aksi halde paraziti yok etmede sorun yaşanılabilir. Üç günün sonunda balıklarda bulunan bu parazit rahatsızlığı ortadan kalkmış olur, bu durumda artırılmış olan sıcaklık eski düzeyine getirilmelidir. Şayet hastalık geçmez ise tıpkı süreçler tekrar edilmelidir.
Dış parazite karşı ilaç kullanımı da epeyce tesirlidir. Sera baktopur yahut Mikofish üzere kimi ilaçların kullanımı da değerli iyileştirmeler sağlar. Fakat ilacın balığa nasıl uygulanması gerektiğine çok dikkat etmek gerekir. İlaç akvaryumun iç kısmına dökülmeli ve hasta balık için başka bir karantina ortamı oluşturulmalıdır. Bu karantina ortamı oluşturulurken balığın olağanda bulunduğu akvaryumdaki suyun birebiri olmalıdır ve ısıtıcı ile bir ekip hava taşı süreçlerinin yapılması gerekir. Bu süreçlerden sonra balığa ilaç desteği yapılabilir ama talimatların dikkatli formda uygulanması değerlidir.
Dış parazit rahatsızlığı bulunan balıklarda açık halde görülen yaralar varsa yalnızca ilaç tedavisi uygulanmalıdır. Katiyetle tuz tedavisi yapılmamalıdır.
Akvaryuma, her gün birkaç damla sirke damlatılması da balıklarda oluşan dış parazit hastalığının yok edilmesinde tesirli bir yoldur.

Balıklarda Dış Parazit Çeşitleri

Dış parazitler asalak canlılardır, bulaşıcıdırlar, bir canlının üzerinden yere atlayıp oradan öbür balıklara geçebilirler. Balığın mukozasındaki zayıf yerlere tutunurlar, balığın kanı ile beslenirler. Bu parazitler uygun ortam bulunca ya da balık öldüğünde, balıktan ayrılıp kesimlere ayrılarak, üremeye devam edip yüzlerce yeni parazit halini alırlar.
Beyaz benek parazit tipi 48 saat içerisinde tutunacak bir canlı bulamazsa ölür.

• Oodinium pillularis: Tatlısu balıklarında görülür. Solungaçlar, deride bulunan parazittir. Yüzen safhaların deriyi istilası yolu ile bulaşır.
• Tricodina spp.: Tatlısu ve deniz balıklarında görülür. Deri ve solungaçlar üzerinde haraketli olarak bulunur. Yüzen safhaların solungaç ve deriyi istilası yolu ile bulaşır.
• Cerebralis: Alabalıklar görülür ve kıkırdaklı bölgeler, bilhassa regio otica’da bulunur. Sporların ağız yoluyla alınması ile bulaşır.
• Myxidium giardi: Avrupa yılan balıklarında görülür. Solungaçlar ve böbrekte bulunur. Sporların ağız yoluyla alınması ile bulaşır.
• Gyrodactylus salaris : Atlantik salmonunda görülür. Deri ve yüzgeçlerde dış parazit olarak bulunur. Beden teması ile bulaşır.
• Posthodiplostomum cuticola (metacercariae): Tatlısu balıkları görülür. Deri ve kaslarda mevcuttur. Cercariae penetrasyonu yolu ile bulaşır.
• P. bini: Avrupa ve Japon yılan balıklarında görülür. Solungaçlar bulunur ve yüzen oncomiracidia istilası Cercariae penetrasyonu yolu ile bulaşır.
• Pseudodactylogyrus anguillae : Avrupa ve Japon yılan balıkları görülür. Solungaçlar bulunur ve yüzen oncomiracidia istilası yolu ile bulaşır.
• Flagellata: ( Hexamita salmonis, Oodinium pillularis, Criptobia spp.) genel olarak deri ve solungaçlara yerleşerek hayatlarını sürdürürler. Bu parazitler yalnızca konakçının zayıf olduğu devirlerde şiddetli tesir gösterirler.
• Cılıates: Hareketli yahut hareketsiz olabilen deri ve solungaç paraziti ciliat’lar ortasında, Ichthyophthirius multifiliis geniş bir konakçı kümesine sahip olmasından ötürü en değerli parazitlerdir. Bilhassa alabalıklar, sazan ve yayın balıklarında Ichthyophthiriosis (genellikle“Ich” yahut “Beyaz Benek Hastalığı” olarak bilinir)’in neden olduğu kayıplar çok fazladır. Bu parazit deriye yerleşerek düşük dereceli enfeksiyon olgularında başka patojenlere karşı korunma sistemini tahrip eder. Buna rağmen ağır enfeksiyon olgularında kısa müddette mevte yol açar. Havuz tabanlarında bulunan kistlerin çok üremesi için uygun bir ortam olduğundan ötürü bu küme parazitlerin enfeksiyon virulensleri ziyadesiyle yüksektir.