Çocuklarda uykusuzluk nedenleri bazen tıbbi nedenlerden ötürü olabilir. Bu nedenle teşhis koymak, metabolik bir sorun var mı anlamak için çocuk doktoru ve gerekirse çocuk nöroloji uzmanı ve değerlendirmeler sonucuna nazaran ilgili uzmanlık alanları ile görüşülmesi gerekli olabilir.
Şayet tıbbi nedenli değilse en yaygın ruhsal ve davranışsal nedenler ortasında aşağıdaki sebepler sayılabilir.
Gerilim,korku ve tasalara bağlı uyku sıkıntıları: Çocukların yaşamsal,sosoyal hünerlerinde olduğu üzere uyku alışkanlıklarında da rutinlere ihtiyaçalrı vardır. Konut içinde ani değişimler,boşanmalar,ev değişikliği,kardeş olması,çocukluk periyodu endişeler üzere bir çok nedenden ötürü uykular süratli bir halde bozulabilir. Çok faal eğlenceli bir gün sonrasında uykuya direnç gelişebilir. Uyumak anneden bakım verenden ayrılmak üzere hissedildiğinde yeniden direnç oluşabilir. Ve çocuklarda kabuslar yeniden uyku ritmini bozan temel meseleler ortasında sayılabilir. Bu tip durumlar için çocuğu anlamaya çalışmak,değişkenleri gözden geçirmek ve onunla bu durumu yaşına uygun halde paylaşmak tahlil için birinci adım olacaktır.
Uyku alışkanlığı geliştirmede ki meseleler da uyku sıkıntılarına yol açabilir. Nasıl tuvalet alışkanlığı çalışırken muhakkak rutinleri izliyorsanız uyku içinde vücudun uykuya hazır olması, gün içinde gücünü gereğince atmış olması ve birebir saatlerde yatakta olma ve bu rutine ahengi çeşitli takviyeler ile öğrenilmiş davranış haline dönüştürmek çok fakat çok değerlidir. Çocuklarda gece uyanmaları olabilir bu tip durumlar ile nasıl başa çıkabilirler ve tekrar nasıl uykuya geçebilirler bunlarda çocukla çalışılması gereken mevzulardır.
Doğal ki de çocuğun birdenbire uykudan ağlayarak uyanması ya da uyumada zorlanmasına alerjik nedenler,kulak ve karın ağrıları üzere anlık medikal nedenler olabaileceği göz arkası edilmemelidir.
ÇOCUKLARDA SİSTEMSİZ KALİTESİZ UYKU NİZAMI NELERE SEBEP OLABİLİR?
Uykusuzluk probleminin çok küçük yaşlarda başlaması , çocuğun fizikî ve zihinsel gelişimini olumsuz etkileyebilir. O denli ki erken başlangıçlı uyku bozuklukları gençlik ve yetişkinlik devrinde de uyku sorunu yaşanabileceğinin erken göstergesi de olabilirler.
Uykusuzluk yaşayan çocuk, sonraki gün daha gergin, bitkin, dikkatsiz, tahammülsüz olabilir. Daha çabuk öfkelenerek çok daha sert tepkiler gösterebilir. Günlük sorumlulukları yapma, fonksiyonelliği sürdürmede de problemler yaşaması hayli muhtemeldir.
Uyku meseleleri ne kadar uzun sürerse ! tasaların artışına hatta depresif bulguların oluşmasına neden olabilir.
Uzun periyodik uyku meseleleri çocuklar için fizikî ve ruhsal risktir. Bu durum için en kısa müddette ilgili uzmanlık alanlarından profesyonel dayanak alınması çok değerlidir.
Çocuklarda İnsomnia (uykusuzluk) ve Karabasanlar
Çocuklar da karabasan görebilir. Kabuslar genelde hatırlanan, çocuğun yaşına nazaran endişe ögeleri içeren şeylerdir lakin karabasanlar daha farklıdır. Çocuğu endişeyle yatağında oturuken uyandırmak kendine getirmek epey sıkıntı olabilir. Bu tip durumlar çocukla bilhassa mevt, günah, klasik olarak dini bilgilendirmeler tetikleyebilir. Tüm uyku meselelerinde olduğu üzere karabasnlarda da genetik yatkınlıktan kelam edilebilir.
Genelde kabuslar, karabasanlara yönelik uykusuzluk yaşayan çocuklar biraz akışına bırakılıp, uykuya dalma ve sürdürmede takip edilmelidir. Gün içinde çocukla dehşetle uyandığında birlikte yapabileceğiniz nefes antrenmanlarını birlikte çalışmak gece uyanmalarda işinize yarayabilir. Sonra gün içinde bu durumun hayatına nasıl yansıdığı izlenmelidir. Çocuğun, gün içinde de panik hali, dehşetleri, yalnız kalmak istememesi üzere durumlarla devam ediyorsa kesinlikle takviye alınmalıdır.
Bu tip durumlarda, kayıplar kelam konusu olabilir lakin çocuğun farkında olmadığınız travmatik olaylar yaşaması da mümkündür. Akran ya da yetişkin zorbalığı, fizikî, ruhsal yahut cinsel saldırganlığa maruz kalması üzere durumlar da unutulmamalıdır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite (DEHB) ve İnsomnia ortasında ki irtibat nasıldır?
DEHB ve Uyku Sıkıntıları ortasında çift istikametli bir bağ vardır. Beyinde dikkat ve uyku nizamını denetim eden beyin bölgesi PREFRONTAL KORTEKSTİR. Yani nörobiyolojik bir eşleşme kelam mevzusudur.
DEHB çocuklara sahip ebeveynler, çocuklarının uykuya dalmada zorlanma, sık uyanma, uykuda çok hareketli olma, sabah uyanmada zorlanma, ya da gergin ve huzursuz uyanmalar üzere problemlerden bahsederler.
Şayet altta yatan DEHB tanısı konulmadan yalnızca uyku sorunu için uygulamalar ve takviyeler verilirse bu sorun çözülmeyecektir.
DEHB olan çocuklarda uyku sorunu uyanınca sersemlikten çok dikkati toplama ,zamanı kullanma, öğrenme, lisanı içselleştirme, yürütücü fonksiyonları düzenleme, otokontrol geliştirme, dürtü denetimini sağlama üzere alanlarda temel olarak sorun oluşturmaktadır.
Hiperaktif çocuklarda uyku bozuklukları çok yaygındır. DEHB sahibi çocuklar genellikle istikrarsız uyku tertibi, uykuya dalmakta zorluk, geceyarısı uyanmaları ve uyurken huzursuz bacaklar yahut ani hareketler üzere belirtiler gösterirler. Özcesi DEHB ve Uyku sıkıntıları karşılıklı birbirini olumusz etkilemeye devam edecektir.
Uyku bozukluğuna neden olan psikiyatrik bozuklukları öncelikle tedavi etmek birinci adım olarak değerlendirilmelidir.
GENEL OLARAK UYKUYU DÜZENLEMEDE KULLANILACAK TEMEL UYGULAMALAR:
Aslına bakılacak olursa bu rutinler uyku sorunu çeken yetişkinler içinde geçerlidir.
Muhakkak ritüeller oluşturmak, birebir vakitte yatağa gitmek, belirli bir hazırlanma rutini oluşturmak vücuda uyku saatini öğretmek için değerlidir. Bu rutinleri mümkün olduğunca çok zarurî kalmadıkça değiştirmemeye dikkat etmek gereklidir.
Akşam yemeğinde hafif , sindirimi kolay, çok güç vermeyen besinler tüketmeye dikkat edilmesi kıymetlidir. Uykudan 1 saat evvel çocuğa, dondurma,çikolata vs üzere şeyler vermek hiç akla yatkın değildir.
Oyun saatlerini uyku saatinden en az 2-3 saat evvel bitirmiş olmak. Zira oyun çocuklarda adrenalinle coşkuya neden olacağı için uykuya hazırlanması daha da uzayacaktır.
Yatağa uyku saatinden evvel aşikâr saatte gitme teklifimizde onunla konuşmadan, cümbüş haline getirmeden kitap okumalar işe yarayabilmektedir. Sakin, dinlendirici bir ses tonuyla okumak , heyecanlı ses tonundan kaçınmanızı öneririm.
Odanın ısı ve ışık seviyesi, diürinal ritm dediğimiz kişinin karanlıkta uyumak gerekli sinyalini verecek seviyede olmalıdır,
Çocuğunuz , yatağına sevdiği ve kendini inançta hissettiği bir şeyi koyabilir. Onu uyku arkadaşı olarak kullanabilir.
Uyku rutinine eşlik ettiniz ve odadan çıktınız. Çocuğunuz ağladığında çabucak yanına gitmeden biraz bekleyin, oraya gittiğinizde yanına uzanma, yataktan alma vs üzere aksiyonlardan kaçının. Yatağın yanında oturup sakinleşmesine eşlik edip, tekrar uykuya dalması için cesaretlendirin.
Bu süreç bazen çok zorlayıcı olabilir. Lakin sabırlı, sakin olmanız çocuğunuzun bu alışkanlığını kazanmasında çok kıymetli.
Kendinize şunu hatırlatın: Kızgın olmam bu durumu çözmez, evet biraz uykusuz kalacağım lakin bu durumda çocuğuma bunu öğretecek en güvendiği kişi benim. ( Bu kelamım yalnızca anneler için değil tabi ki de , BABALAR size de iş düştüğünü unutmayın)
Kaynak:Doktor Sitesi