OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) :
Tarif: Çeşitli sebeplere bağlı olarak kemik mikromimarisinin değişmesi ve kemik kitlesinin azalması sonucunda kırılganlığın artması ile sonuçlanan duruma Osteoporoz denilmektedir. Osteoporoz genel olarak Primer ve Sekonder olmak üzere iki kümeye ayrılmaktadır.
Primer Osteoporoz bayanlarda menapoz, erkeklerde andropoz ve her iki cinste ileri yaşa (Senil) bağlı olarak ortaya çıkan durumdur. Toplumda osteoporozun en sık sebebidir.
Sekonder Osteoporoz ise kemikleri etkileyen hastalıklar ve ilaçlara bağlı olarak rastgele bir yaşta ortaya çıkan kemik erimesidir. Sekonder Osteoporoza yol açan bir çok farklı hastalık bulunmaktadır.
Sekonder Osteoporoz Nedenleri :
Endokrinolojik Nedenler : 1-Cushing Sendromu
2- Akromegali
3- Hipertiroidi
4-Hipogonadizm
5-Hiperprolaktinemi
6- Hiperparatiroidizm
7- Tip1 Diyabet
8- Anoreksia
9- Porfiri
10- Hipokalsemi
11- Vitamin D eksikliği
Genetik Nedenler
Gastrointestinal Nedenler
Hematolojik Nedenler
Romatolojik Nedenler
Nefrolojik Nedenler
İlaçlar : Çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan bir çok farklı ilaç yan tesir olarak kemik erimesine yol açabilmektedir. (Kortizon, Heparin, Tiroid Hormonu , Kemoterapi ilaçları vb)
Osteoporoz Riskini Artıran Durumlar :
Bayan Cinsiyet
Beyaz Irk
İleri Yaş
Düşük Beden Yükü
Hareketsiz Hayat
Sigara Kullanımı
Alkol Kullanımı
Çok Kahve tüketimi
Erken Menapoz
Diyette yetersiz Kalsiyum ve Vitamin D alımı
Gebelik
Teşhis Testleri: Osteoporoz kırığa yol açmadığı surece birden fazla vakit hastaların hissedeceği önemli bir semptoma yol açmaz. Bu nedenle risk altındaki şahısların (Menapoz, Andropoz, Sekonder Nedenler) kırık gelişmeden teşhis alabilmeleri için çeşitli tarama formülleri geliştirilmiştir. Bu sistemler :
DEXA (Dual Energy X-Ray Absorptiometry)
CT ( Quantitative Computed Tomography)
Periferal Ultrasonografi
Bu testler içinde en sık kullanılanı DEXA metodudur. DEXA testi sonucunda T skoru kıymetlerine nazaran Osteoporoz tanısı konulmaktadır
Olağan : T skoru > -1
Osteopenik : -2.5< T Skoru < -1
Osteoporotik : T Sk skoru < -2.5
Ağır Osteoporoz : T Skoru < -2.5 ve Kırık olması
DEXA da T skoru ile birlikte Z skoruda düşük olanlarda sekonder nedenler kesinlikle düşünülmelidir. Sekonder Osteoporoz düşünülen şahıslarda yukarda sıralanan sebeplere yönelik olarak ileri testler planlanmalıdır.
Tedavi : Osteoporoz gelişimini önlemek ve halihazırda Osteoporozu olan şahıslarda hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için nizamlı (Haftada en az 3 gün 30-60 dakika) antrenman yapmak çok kıymetlidir. Bilhassa aktif-pasif yük kaldırılan antrenman cinsleri (tempolu yürüme, raket sporları, jogging, Tartı kaldırma vb) osteoporozun önlenmesinde yararlıdır. Yüzme üzere yalnızca kasları çalıştıran idmanların osteoporoz üzerine tesiri daha azdır. Antrenmanın yanında beslenmede son derece değerlidir. Diyette kesinlikle kâfi kalsiyum (Özellikle süt ve eserleri ) ve vitamin D alınmalıdır . Sigara, Alkol ve çok kahve tüketiminin önüne geçilmelidir. DEXA ölçümlerinde T Skoru < -2.5 olan şahıslarda bu tedbirlerin yanında ilaç (Farmakolojik) tedaviside düşünülmelidir. Osteoporoz tedavisinde kullanılan ilaçlar şu biçimde sıralanabilir.
Kalsiyum ve Vitamin D
Bifosfanatlar (Alendronat, Risedronat, İbandronat, Zolendronik asit )
Rankl inhibitörleri (Denosumab)
Selektif Estrojen Reseptör Modülatörleri ( Raloksifen)
Kalsitonin
Teriparetide (Parathormon Analoğu )
Strontium Ranelate
Klasik Hormon Replasman Tedavisi
Bioidentical Hormon Replasman Tedavisi
Tedavide, üstte sınıflanan ilaçlardan kişinin Osteoporozunun derecesine ve öteki sağlık sorunlarına uygun olan ilaç seçilir. Bu ilaçların günlük, Haftalık , aylık, 3 aylık ve yıllık kullanıma uygun olan formları bulunmaktadır. Yeniden ilaçların ağızdan, Burundan ve damardan enjeksiyon formunda uygulanan formlarıda mevcuttur.
Kaynak:Doktor Sitesi