Osmanlı devrinde toplumda Ramazan’ın manevi ruhunu yayan ve insanları birbirine yakıştıran gelenekler uygulanmaktaydı. Bu geleneklerin başında diş kirası gelmekteydi. Bugün unutulmaya yüz tutmuş Ramazan gelenekleri ortasında yer alan diş kirası hakkında merak edilenleri haberimizde derledik.
Osmanlı’da yalnızca Ramazan ayında gerçekleşen ve günümüze kadar taşınmış birçok gelenek bulunuyor. Bu gelenekler beşerler ortasında birlik ve beraberlik bağını güçlendirip Ramazan’ın manevi ruhunu daha ön plana çıkarıyordu. Bu gelenekler ortasında en bilineni ve manası merak edilen diş kirasıdır. Pekala diş kirası geleneğinde ne yapılır ve beşerler için değeri neydi? Günümüzde uygulaması en sıkıntı görülen ve bu sebeple unutulmaya yüz tutan Ramazan gelenekleri sınıfına da girebilecek olan diş kirası geleneği hakkında bilinmesi gerekenler şu biçimdedir:
– Varlıklı kabul edilen şahıslar konutlarında bir ziyafet verirlerdi.
– Bu ziyafetlere çoğunlukla maddi durumu makûs olan şahıslar katılırdı.
– Konuklar meskenden ayrılmadan evvel mesken sahipleri tarafından kendilerine, bir kese içerisinde armağan ve altın sunulurdu.
DİŞ KİRASI NEDİR?
Diş kirası geleneğine nazaran; iftar saatinde kapıyı kim çalarsa çalsın o kişi asla geri çevrilmez ve o kişi için özel sofra kurulurdu. Bu kişi ister varlıklı ister yoksul olsun bu fark etmezdi. Mesken sahibeleri de gelen şahıslara diş kirası ismi altında ikramlar sunarlardı.
Bu armağan ile denilmek istenen, ‘Misafirim oldunuz, benim sevap kazanmam için zahmet edip yol yürüdünüz, yemek yerken dişlerinizi yordunuz, bu da sizin dişinizin kirası olsun.’ sözleriydi.
UNUTULMAYA YÜZ TUTAN BİR GELENEK
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci, Ramazan’ın unutulmaya yüz tutan geleneği Diş Kirası hakkında şu yorumda bulunuyor:
‘Diş kirası tatbikatı ecdadımızın nezihliğini, tevazusunu ve cömertliğini gösteren enteresan bir ananedir. Ramazan ayına mahsus olmakla bir arada diğer ziyafetlerde de tatbik edilir. Burada iftara davet edilen davetlilere, iftar davetinden ayrılırlarken bir ikram vermek adettir. Buna diş kirası deniyor. Bu sözde de bir incelik var; yani biz sizin dişinizi kiraladık.
Eskiler yaptıkları güzellikleri, diğerlerine yaptıkları uygunluklar olarak değil de onların kendilerine yaptıkları güzellikler olarak görürlerdi. Yani iftar veren bir kimse, ‘uzak yerlerden bu beşerler ben sevap kazanayım diye çıktılar geldiler. Alışmadıkları yemekleri, alışmadıkları beşerlerle yediler. Ben de bu uygunlukların karşılığında onlara bir armağan vereyim’ der. Mantığı budur.’
Kaynak: Yasemin