OBEZİTE
Tarif: Genetik altyapı, sistemsiz ve çok beslenme, hareketsiz hayat, hormon bozuklukları, öbür hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların tesiri üzere bir çok farklı sebebin tesiri ile bedende fazla ölçüde yağ birikimi sonucunda ortaya çıkan tabloya obezite denilmektedir.
Sınıflama: Obezitenin sınıflandırılmasında kullanılan bir çok parametre vardır. Günümüzde en sık kullanılan parametre BKI (Beden Kitle İndeksi) dir. Kilomuzu boyumuzun metre cinsinden karesine bölerek vücut kitle indeksimizi bulabiliriz.
Vücut Kitle İndeksine nazaran Obezite Sınıflaması
|
Sınıflama |
BKI |
|
Zayıf |
< 18.5 |
|
Olağan Kilolu |
18.5 – 24.9 |
|
Fazla Kilolu |
25- 29.9 |
|
Obez Evre 1 |
30- 34.9 |
|
Obez Evre 2 |
35- 39.9 |
|
Morbid Obez |
>40 |
Obezitenin Nedenleri :
1- Kolay Obezite: Gentik alt yapısı uygun olan bireylerde sağlıksız beslenme ve hareketsiz hayat sonucunda ortaya çıkar. toplumda en sık görülen obezite formudur.
2- Endokrin Obezite : Yağ metabolizması, İştah ve Güç Metabolizması üzerine tesirli olan hormonlardaki bozukluklar sonucunda ortaya çıkan obezitedir. Burada tesirli olan hormonlar ve hastalıklar şu biçimde sıralanabilir.
İnsülin Direnci
Hipotiroidi (Tiroid hormon Düşüklüğü)
Cushing Sendromu (Kortizol hormon fazlalığı)
İnsülinoma (İnsülin üreten Tümör)
Polikistik Over Sendromu
Hipogonadizm (erkekte testesteron , Bayanda Estrojen yetersizliği)
Büyüme hormonu yetersizliği
3- Genetik Hastalıklar: Az görülen bir ekip genetik hastalıkların seyrinde birçok semptomla birlikte önemli obezitete eşlik edebilmektedir. Bu sendromlardan kimileri .
Prader- Willi Sendromu
Bardet Biedl Sendromu
Cohen sendromu
Börjesen-Forrsman-Lehmann Sendromu
Obezite ile Bağlı Sağlık Sorunları: Bedenimizde fazladan biriken yağ dokusu bir çok hormon ve sitokin üretimine yol açmaktadır. Üretilen bu hormonlar ve sitokinler vasıtası ile obez bireylerde uzun devirde bir çok farklı metabolik hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Obezite ile direk olarak alakalı olan hastalıkları şu halde sınıflandırabiliriz.
İnsülin Direnci
Tip 2 Diyabet ( Şeker Hastalığı)
Gebelik Şekeri
Hipertansiyon
Hiperlipidemi (Kolesterol yüksekliği)
Kalpte Koroner Arter Hastalığı
Osteoartrit (Eklem problemleri)
Safra Kesesi Taşı
Uyku apne sendromu
Çeşitli kanserler (Meme, Kolon vb)
Obezite ile bağlantılı olan bu hastalıklarda tek başına kilo verme ile önemli düzelmeler görülür.
Obezitenin Tedavisi : Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları kısmı özelikle Kolay obezite ve Endokrin nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan obezitenin tedavisinde hastalara yardımcı olmaktadır. Obezite tedavisi basamaklı ve uzun soluklu bir tedavidir. Bu tedavide en değerli noktalardan birisi Tabip ile hastanın uygun irtibat kurması ve tedavi boyunca hastanın motivasyon kaybına uğramadan tedaviye devam edebilmesidir. Bunun içinde daha yolun başında hastalara nasıl bir tedavi şeması izleneceği ve hangi durumlarda hangi önlemlerin alınacağı ayrıntılı bir halde anlatılmalıdır. Obezite tedavisinin basamakları ise
1- Ömür Usulü Değişiklikleri : Burada Obez şahısların beslenmelerini ve fizikî aktivitelerini kilo verdirecek halde modifiye etmeleri sağlanır. Bu basamakta önerilen diyet ve idman programlarının bireylerin hayat üslubuna dönmesi hedeflenmelidir. Zira yalnızca kilo verme periyodunda yapılıp sonra bırakılacak diyet ve antrenmanın uzun devirde çokta bir yararı yoktur.
Diyet: Düşük kalorili, Düşük kalorili ve düşük yağlı, düşük karbohidratlı, yüksek proteinli ve akdeniz diyeti üzere bir çok farklı diyet biçimleri bulunmaktadır. Farklı diyetler ile kilo kaybı ortasındaki alakayı inceleyen çalışmalarda kişinin aldığı total kalori harcadığından az olduğu surece yapılan diyetin tipinden bağımsız olarak kilo kaybının gerçekleştiği görülmüştür. Ortalama olarak diyette günde 500 kcal lik bir kısıtlama yapılırsa haftada yarım kilo üzere bir kilo kaybı elde edilebilir. Genel olarak açlık diyeti katagorisinde olan günlük total kalori alımının 800 kcal daha az olduğu diyetler ise uzun müddet sürdürülebilir sağlıklı diyetler değildir. Hangi tip diyete başlanacağı kararını verirken hastaların ek sağlık sorunları ( İnsülin direnci, Diyabet, Hipertansiyon, Hiperlipidemi, Gut Hastalığı) kesinlikle göz önüne alınmalıdır.
İdman: Kilo vermek isteyenlerin diyet ile birlikte kesinlikle idmanda yapmaları son derece kıymetlidir. Zira diyet ile kalori kısıtlaması yapılan şahıslar şayet antrenman ile metabolizmalarını harekete geçirmezler ise uzun periyotta diyete bağlı olarak bireylerin metabolizmasında yavaşlama gelişir. Bu durumda yapılan diyetten görülen yarar her geçen gün azalır. Bu nedenle Diyet ve İdman ayrılmaz ikili olmalıdır. Bunun yanında egzersizsin bilindiği üzere bir çok ekstra faydalarıda vardır. tertipli yapılan idmanın şeker metabolizması, kolesterol Metabolizması, Kalp damar sistemi üzerine olumlu tesirleri vardır. Antrenman memnunluk hormonu (Endorfin) sentezinide artırır. Ülkü idman müddeti haftada 5 gün ortlama 30 dakikadır. yapılacak idmanın tipine (izmetrik, izotonik vb) ise hastaların öteki sağlık sorunları de(eklem, kalp , tansiyon, diyabet ) göz önüne alınarak karar verilmelidir. Ek sağlık sorunu olmayanlarda Fatburn tipi antrenmanlar kesinlikle uygulanmalıdır.
2- Obezitenin Medikal (İlaç) Tedavisi: Obezite ile alakalı ek hastalığı olanlarda BKİ>27, ek hastalığı olmayanlarda ise BKİ>30 kıymetlerinde hayat stili değişikliklerinin yanında ilaç tedaviside eklenebilir.
3- Endoskopik İntragastrik Balon Uygulaması: Bu sistem cerrahi bir süreç değildir. Endoskopi ile yaklaşık 20-30 dakika süren bir süreçle mide içine silikondan üretilen bir balon yerleştirilir ve bu balon muhtaçlık duyulan oranda mide içinde şişirilir. Burada hedef balon vasıtası ile mide hacmini küçültüp hastalara tokluk hissi vermek ve daha az yemelerini sağlamaktır. mide balonları midede 6-12 ay kadar tutulabilmektedir. Daha sonra yeniden Endoskopik olarak çıkarılabilmektedir.
4- Obezitenin Cerrahi Tedavi Usulleri : Beden kitle indeksi (BKİ) >40 kg/m2 yahut 40>BKİ>35 olup obezite ile bağlı rastgele bir hastalığı bulunan (Diyabet, Apne, Hipertansiyon, Hiperlipidemi vb) bireylerde kilo verdirici diyet, idman ve ilaç tedavisinden kâfi karşılık alınamadığında obezite cerrahisi endikasyonu vardır. Bununla birlikte 18 yaş altı ve 65 yaş üstü bireylere, major depresyonu olanlara, Alkol yahut ilaç bağımlısı olanlara, Önemli yeme bozukluğu (bulimia nervosa) olanlarda, İleri derecede kalp hastalığı olanlarda obezite cerrahisi kontraendikedir ve yapılması önerilmez. Obezite tedavisinde kullanılan cerrahi usuller genel olarak 3 ana kümeye ayrılırlar.
Restriktif (mide rezeksiyonu) Cerrahi: Burada temel maksat uygulanan cerrahi formül ile mide hacmini küçültüp obez bireylerin daha az ölçüde yemelerini sağlamaktır. Lakin restriktif cerrahi yollar yalnızca mide hacmini küçültmek ile kalmaz. Mideden sentezlenen ve iştah üzerine tesirli olan Ghrelin, GLP-1 üzere hormonların seviyesini değiştirerekte iştahın azalmasına yol açar. En sık Sleeve Gastrektomi (tüp mide) yolu tercih edilmektedir.
1-Sleeve (Tüp Mide) Gastrektomi
2-Horizontal Gastroplasti
3-Laparoskopik Gastrik Bantlama
Malabsorbsif (Gıda Emilimini Engelleyen) Cerrahi: Bu teknikte temel olarak mide ile ince bağırsak ortasında bir anastomoz sınırı oluşturularak besinlerin emilimi için gerekli olan bağırsak lümeninin büyük bir kısmı bypass edilir. bu sayede yenilen yemeklerin önemli bir kısmı bağırsaklardan emilemediğinden kilo kaybı ortaya çıkar. restriktif cerrahi tekniklerden daha süratli ve fazla kilo verdirirler ama konplikasyon ihtimalleride daha fazla olan geri dönüşümsüz cerrahi yollardır. En sık tercih edilen sistem Roux-en Y gastrik bypass cerrahisidir.
1-Roux-en Y gastrik bypass
2-Jejenoileal bypass
3-Biliopankreatik diversiyon
Kombinasyon Cerrahisi (Restriktif+Malabsorbsif)
Obezite Cerrahisi Sonrası Takip : Obezite cerrahisi kararı verilirken kesinlikle bir Endokrinoloji uzmanı ile görüşülmesi, cerrahi endikasyonun yanlışsız konulması , uygulanacak cerrahinin mümkün tesir ve yan tesirleri hakkında hastaların bilgilendirilmesi sağlanmalıdır. Bilhassa cerrahi sonrasında hastaların erken ve geç devir diyetlerinin düzenlenmesi, muhtemel vitamin ve mineral eksikliklerine karşı dayanak tedavilerinin düzenlenmesi ve izlenmesi açısından bir Endokrinoloji uzmanı ve diyetisyen takibinde bulunmaları hayli değerlidir. Cerrahi sonrasında uygun halde takip edilmeyen hastalarda beslenme bozukluğuna bağlı yine kilo alma yahut vitamin , mineral eksikliğine bağlı bir çok farklı klinik semptom ortaya çıkabilmektedir.
Kaynak:Doktor Sitesi