Meme Kanserinde Ruhsal Takviyenin Önemi
Kanser Nedir?
Kanser hastalığı bir kriz sürecidir. Lakin tıpkı vakitte öteki taraftan bir baht da olabilir. Hastalık esnasında birey maddi manevi çöküntüye düşebilir ve bunun aksisi bir ‘yanlışlık yaptım, kendime fazla dikkat etmedim’ formunda düşünerek manevi manada bir grup uyanışlar da yaşayabilir.
Holistik bir yaklaşımı gerekli kılmaktadır. Zira birey bio-psiko-sosyal bir varlıktır. Zira hastalık yalnızca kişinin vücudunu değil, hayatının tüm alanlarını tesirler. Bu yüzden tedavi sonlansa dahi, onunla birlikte yaşaması gereken kronik çeşitten bir rahatsızlık olarak ele almamız gereklidir.
Kişi ikinci olarak, bu türlü bir tecrübesi geçirdikten sonra, hayatın manasını sorgulama, nelere değer vermek, nelerden vazgeçmek istediğini düşünmeye fırsat bulabilir. Kendileri ve hayatlarıyla ilgili birşeyleri dönüştürmeye ferdî gelişim için karar verebilir. Bu noktada da takviye kıymetlidir.
Kanser Hastalarının Yaşadığı Ruhsal Sorunlar
– Hastalığı birinci öğrendiklerinde ruhsal reaksiyon veriyorlar. Birden fazla vakit kişilik değişimi görülüyor.
– Ahenk zahmetleri yaşayabiliyor.
– Etrafının ve kendisinin yaşadığı her yakınmayı hastalığa bağlıyor.
– Panik ve korku bozukluğu ortaya çıkıyor.
– Tedavi başladığında depresyona girme riski artıyor.
– Kanser nedeniyle organ kaybı yaşamak depresyonu şiddetlendiriyor.
– İleri kanser tedavisinde süreksiz kısa, orta, uzun periyotta beyin sendromu ortaya çıkabiliyor.
Bu sürece giren kişi,
Bedeni, sıhhati, hayatını denetim altında tutma konusunda kayıplar yaşayabilmektedir.
Başkalarına artabilen bağımlılığı sebebiyle, aile- iş- toplumsal hayatta bozulan istikrarlarla yüzyüze kalmak zorunda olabilir.
Kişi, zihni karışmış, konsantrasyon – zaman-uzay yönelimi ve hafıza problemleri yaşayabilir.
Fiziksel Yakınmalar: Tedaviye bağlı olarak, ağrı, saç dökülmesi, mukozit, iştahsızlık, bulantı, cilt problemleri, uykusuzluk, göz sıkıntıları, nörolojik meseleler, halsizlik, yorgunluk görülebilir.
Psikolojik Yakınmalar: Kızgınlık, Ümitsizlik ,uyku düzensizlikleri, depresyon, anksiyete, travma sonrası gerilim bozukluğu görülebilir.
Sosyal Yakınmalar: Toplumsal takviye eksikliği, toplumsal ilişkilerin azlığı, toplumsal izolasyon.
Teşhisin konma anı: Hasta üzerinde sarsıcı-yıkıcı tesire sahip olabildiğinden, ruhsal dayanağın gereksinim duyulduğu bir vakittir. Hastanın zihninde büyük olasılıkla olumsuz ve korkutucu hastalık algısından kaynaklanan – şok ve inkar- süreci yaşanır. Evvel tam bir şaşkınlık ve akabinde bu türlü bir şeyin kendi başına geldiğine inanamama. Öncelikle ortaya çıkan reaksiyonlardır. Şok devrinde en çok görülen İnsomnia, korku, depresif ruh hali, mutsuzluk, iştahsızlık, ağlamalar, içe kapanma, konuşmama üzere çok sayıda belirti ruhsal sıkıntıların başlangıcı ve habercisidir.
- Bir taraftan tedavi kararları alınırken, öbür taraftan yükselen gerilim seviyesi denetim edilmeye çalışılır.
- Tıbbi faktörler: Hastanın gerilimin üstünden gelebilmesi, kanserin türü- evresi- yeri- belirtileri- ilerideki basamakları öngörebilme,
- Psikolojik Faktörler: Kişinin daha evvelki geçirdiği hastalıklara ahenk sağlama marifeti, fizikî ve ruhsal rehabilitasyon kapasitesi, kişilik yapısı, meselelerle başa çıkabilme kapasitesi, yaşı, cinsiyeti, hastalığa kişinin verdiği mana,
- Sosyal Faktörler: Uygar hal, eğitim, kültürel- dini tavır, duygusal takviyenin olup olmaması, sağlık takımının etkisi
Anlamlandırma: Beşerler çoklukla hayatın denetim altında olduğunu hissederler. Bu hissi ve duyguyu bozan rastgele bir durum olduğunda bireyin üniversal gayeleri sarsılmış olur. Bu türlü bir durumda mana boşluğuna düşebilir. Bu durumda birey kozmik manası restore etmek için çabalama sürecine girer. Burada mana oluşturma devri yaşanır.
Anlamlandırma muhtaçlığımız nerden doğar? Tabiatı gereği prestiji ile insan her şeyi zihinsel kapasitesi ölçüsünde anlamaya ve kıymetlendirme uğraşındadır. Bu gayretini güdüleyen temel güdü, meçhullükten ve kapalılıktan kurtulmadır.
İnsan başına gelen yahut etrafında cereyan eden olayları anlamak ve manalandırmak ister. Bunun sonucunda insan kendi hayatını denetim etme, olaylara taraf verme yahut en azından olacakları varsayım edebilmek ister.
İnsan yaşadığı sürece bedensel zihinsel ve toplumsal oluşumları kıymetlendirerek onları kendisine faydalı olacak biçimde içselleştirmeye çalışır. İnsan kendisini çevreleyen kaidelere karşı çaresiz değildir. Mevcut duruma nazaran tutum almaya potansiyeli ve değişme yeteneği vardır.
Stresli bir durum ya da olayla karşılaşan birey evvel sorunun ne olduğunu anlamaya çalışır. Birinci etapta sorunun kendisi için bir tehlike yahut tehdit olup olmadığına bakar. Durum şayet kendisi için bir tehlike ya da tehdit oluşturuyorsa, birey şahsî başa çıkma kaynaklarına başvurur.
Kanser Hastalarında En Sık Görülen Psikiyatrik Sorunlar
Aşağıda sayılan tüm psikiyatrik mevzular hakkında, alınacak terapi dayanağının olumlu katlıları kesinlikle olacaktır.
- Uyum bozukluğu: Tüm psikiyatrik teşhisler içinde %48 üzere bir orana sahip. Ahenk bozukluğu nedir: Belirtiler şiddetlenip, kişinin fonksiyonelliğini, tedavisini olumsuz etkilemeye başladığında, ruhsal yapı mevcut stresöre ahenk sağlamada zahmet çekiyor demektir ve ahenk bozukluğu oluşur.
- Depresyon: Psikiyatrik teşhisler içinde ahenk bozukluklarından sonra 2. En yaygın hastalıktır. Şahıslarda görülme sıklığı %4,5-58 üzere geniş bir aralıkta değişmektedir. Hastalarda depresyon riskini arttıran en değerli sebeplerden biri şiddetli ağrılardır. Cinsiyet faktörü değerlendirildiğinde de, bayanların erkeklerden 2 kat fazla depresyona yakalandıkları görülmektedir. Bayanlarda depresyon geçirme yaşı genelde 35-45, erkeklerde 55-70 ortasıdır. Depresyon için tesirli psikoterapötik tedavinin kanser seyrini etkilediği bulunmuştur. Tıbbi açıdan psikoterapi, bireylerde telaş ve depresyonu azaltarak, sıklıkla ağrıların da hafiflemesine yardımcı olmaktadır.
- Anksiyete Bozuklukları: Anksiyetenin görülme oranı, kanser hastası bireyler ortasında %6-47 ortasında değişmektedir. Anksiyete ile ilgili olarak kıymetli bir nokta anksiyetenin bu rahatsızlıkta sıklıkla birlikte devam ettiği görülmektedir.
Neler anksiyeteye yani derde sebep olur?
-gelecekte ne olacağı konusundaki belirsizlik
-yetersizlik hissi
-dindirilemeyen ağrılar
-geçmişe dair pişmanlıklar
-hastanede yataarken yakınlarından ayrılmış olmak
-insanlardan izole edilme duygusu
-yalnızlık duygusu,
-hastalığa dair bilgi eksikliği
– metabolik anormallikler (enfeksiyon, şeker düşüklüğü)
-nefes darlığı- uykusuzluk
Anksiyete sonucunda neler olur?
-üzüntü
-kötü haber alma fikri,
-ishal-
Ağızda hassasiyet
-odaklanmada zorluk
-uykusuzluk
-asabiyet
Bu belirtilere, halüsinasyon-ciddi ajitasyon, eklenirse, yer vakit algısı bozulursa, daima kuşku hisleri oluşursa, deliryum akla gelmelidir.
Sosyal Dayanak Ne İşe Yarar
- Strese karşı tampon vazifesi üstlenir.
- Kişi kendisini yalnız hissetmemiş olur.
- Bireyin İlişkin Olma- Kendine/Sevdiklerine Güven- Benlik Hürmeti vb olumlu hisleri olumlu desteklenmiş olur.
- Bağışıklık sistemini gerçek manada güçlendirir.
- Değişen kurallara ahenk sağlamayı kolaylaştırır.
Etkili psikoterapi ile, tıbbi açıdan ruhsal ezalar azaltılarak, sıklıkla ağrılar da hafiflediğinden, semptomların azalması ve bakım maliyetinin düşmesiyle sonuçlanmakta ve hastalık seyrini olumlu etkilenmektedir.
Çekirdek haldeyken bilişsel reaktivite başladığında, bilişsel üçlüye sıçraması (değersizlik, ümitsizlik , çaresizlik). Kemoterapi ve radyoterapi süreçleri ruhsal takviye almaya pürüz oluşturmamaktadır.
Tırmanma süreçleri hakkında şuurlu farkındalık, ruminasyonların azalması, üst bilişsel yani metakognisyonları, yani fikirlerimizle ilgili kanılarımızı denetim etmeyi öğrenmek. Deneyimsel kaçınmanın azaltılması, maruz bırakma ile, tecrübelerin yargısızca kabulü, dikkatin düzenlenmesi , bedensel farkındalığın arttırılması hususlarında dayanak sağlanabilmektedir.
Kaynak:Doktor Sitesi