Ancak birtakım durumlarda ebeveynler bu sorumlulukları tam olarak yerine getiremez ya da bu hususta tam bir yeterlilik gösteremez. Bu çeşit durumlarda ailelerdeki ebeveynlerin yerine getirmesi gereken misyon ve sorumluluklar çocuğun omuzlarına yüklenebilir. Munuchin’e
(1988) nazaran aile içindeki ebeveynlerin yerine getirmesi gereken lakin, çocuğunun omzuna yüklenen bu sorumluluklar ailedeki üyeler tarafından yine düzenlenerek istikrar durumuna ulaşılmaya çalışılır (Akt. İplikçi ve Şahin-Acar, 2019). Fakat burada kıymetli olan çocuğun yerine getirmesi gereken sorumlulukların onun gelişimsel özellikleriyle uyumlu olarak yerine getirilmesidir (Yıldırım, 2016). Çocukta ebeveynleşme kavramı alanyazında ebeveyn ve çocuk ortasındaki rollerin karşılıklı olarak yer değiştirmesini ve aynı
vakitte çocuğun gelişim periyodu özelliklerinin dikkate alınmamasını tabir etmektedir. Ebeveynleşmeye maruz kalan çocuğa yaşıyla orantısız sorumlulukların yüklenerek, çocuk anne babasının ebeveyni haline gelmektedir (Mika, Bergner ve Baum, 1987; Chase, 1999; Munichin ve öbürleri,1967). Ebeveynleşme kavramı üzerine yapılan alanyazın taraması sonucu kavramı açıklamaya yönelik çeşitli tanımlamalar olduğu bulunmuştur (Chase, 1999). Chase’e (1999) nazaran ebeveynleşme, çocuğun kendi ilgi alanları ve muhtaçlıklarını bir kenara bırakıp ebeveynlerinin gereksinimlerine çok hassas hale gelerek bir nevi kendinden vazgeçerek ebeveynlerinin gereksinimlerini yerine
getirmek için çabaladığı bir süreci tabir etmektedir. Bu süreçte her daim ebeveyninin gereksinimlerini yerine getirmeye çalışan çocuk, kendi gereksinimlerinin başkalarının ilgi ve istekleri kadar kıymetli olmadığını düşünerek bu davranım formunu alışkanlık haline getirmekte ve yanılgılı çıkarımları ileriki ömründe da kullanmaya devam ederek kendine duyarsız hale gelmeye başlamaktadır. Böylelikle kendi gereksinimlerine bakmaksızın önceliği her daim diğerlerine vermeye alışkanlık haline getirmektedir.
Minuchin’e (1981) nazaran her ailede bireylerin oluşturduğu alt sistemler mevcuttur ve alt sistemlerdeki üyeler aile içindeki kuralların ve sonların nasıl olduğuna ya da olması gerektiğine yönelik çeşitli ipuçları sunmaktadır. Bu bağlamda, aile sistemini oluşturan alt sistemler ortasındaki sonların meçhullüğü ya da bu hudutların yanlış ve çocuk açısından dezavantajlı olarak belirlenmesini söz eden ebeveynleşme kavramı, ilişkisel çerçeve içerisinde ele alınmıştır (Boszormenyi-Nagy ve Spark, 1973). Araştırmalara nazaran ebeveynleşen çocukların anne babaları, bu çocuklardan kendilerinin ebeveyni ya da eşi üzere rol modellere girmesini ve bu rolün sorumluluğu doğrultusunda davranmalarını beklemektedir (Köyden, 2015). Özetle, aile içi ilgilerin istikrarı, ebeveynleşme kavramında yer alan en değerli noktalardan biridir. Ebeveynleşme kavramını, ilişkisel bağlamda ele alan Boszormenyi- Nagy ve Spark (1973); ebeveynleşme kavramını, aile alt sistemlerindeki adaletsiz vazife paylaşımının yanı sıra, anne babanın çocuklarından ebeveynlik rolünü bekledikleri bozulmuş ve eşit olmayan bir bağlantı örüntüsü olarak tabir etmişlerdir. Lakin birtakım durumlarda, karşılılık unsuruna dayanarak yürütülen bağlantılarda aile içi bağlantılarda istikrar durumu sağlandığında, ebeveynleşmenin ziyanlı olmadığı bilinmektedir (Boszormenyi- Nagy ve Spark, 1973). Yani çocuğun ebeveyni için ve anne babanın da çocuğu için üstlendiği misyonlar, istikrarlı ve karşılıklı olduğunda ebeveynleşme sorun olmaktan çıkmaktadır (Chase, 1999). Bu bağlamda bilhassa Türk kültüründe aile çocukların fedakarlık ve olgun davranışlarının olumlu olarak pekiştirilmesi ve bu davranışların desteklenmesiyle, günümüzde pek çok çocuk, ebeveynleşmeye aile içinde yaş aralığı fark etmeksizin maruz kalabilmektedir. Köken aileye karşı hudut koyabilmek ve gereken durumlarda hayır diyebilme maharetini kazanmak, bireyi ailesine ve toplumdaki başka bireylere karşı daha makûs bir kişi haline getirmemekte tersine kendisini müdafaasına yardımcı olmaktadır. Çocukluktan ergenliğe, ergenlikten yetişkinliğe kadar her gelişim devrinde görülebilen ebevyenleşme olgusuna yönelik her bireyin farkındalık kazanması dileğiyle..
Uzman Ruhsal Danışman
Zehra Ezer
Kaynak:Doktor Sitesi